|
Κάποιος θα αναρωτιόταν γιατί είναι απαραίτητο ένα άρθρο για τον τρόπο που διεξάγεται ο τοκετός, όταν το ζητούμενο είναι ο θηλασμός. Ίσως γιατί δεν έχει δοθεί αρκετή έμφαση στις επιπτώσεις των σύγχρονων μαιευτικών επεμβάσεων στη βιοχημεία και την ορμονολογική ισορροπία του σώματος της γυναίκας – και κατά συνέπεια στην έναρξη της γαλουχίας.
Μία περίπλοκη ορμονική αλληλουχία ξεκινά με το που «μπαίνετε» σε τοκετό, μια διαδικασία απαραίτητη για να ξεκινήσει η γαλακτοφορία. Η μήτρα αρχίζει τις συστολές υπό την επίδραση της ωκυτοκίνης. Η ωκυτοκίνη – η ορμόνη της αγάπης – επιτελεί και άλλο ένα έργο: σας προετοιμάζει για το συναισθηματικό δέσιμο με το μωρό σας (δρα δηλαδή και ως νευροδιαβιβαστής στον εγκέφαλο ). Αν επιλέξετε – ή επιλέξει ογιατρός σας – πρόκληση τοκετού με τεχνητή ωκυτοκίνη ( τους επονομαζόμενους «τεχνητούς πόνους» ), έχετε 2 αποτελέσματα: α) η τεχνητή ωκυτοκίνη μπλοκάρει τους υποδοχείς της φυσικής ωκυτοκίνης, οπότε το σώμα δυσκολεύεται να παράγει την ορμόνη της αγάπης ( η τεχνητή δεν έχει τέτοια ιδιότητα ), άρα δυσκολεύεστε να εγκαταστήσετε αυτό το βαθύ συναισθηματικό δεσμό με το παιδί σας μετά τον τοκετό, που είναι κίνητρο για την έναρξη του θηλασμού, και β) οι πόνοι γίνονται δεκαπλάσιοι, και το σώμα σας δεν προλαβαίνει να ξεκουραστεί και να χαλαρώσει ανάμεσα στις συστολές ( ή ωδίνες, ή λαθεμένα όπως λέγονται «συσπάσεις» ), οπότε φυσικά καταλήγετε στην επισκληρίδιο. Η επισκληρίδιος είναι μια μέθοδος αναισθησίας που σαφώς προτιμάται από την ολική, αλλά περιέχει φάρμακα που περνούν τον πλακούντα και καταλήγουν στο μωρό. Η δραστική ουσία της επισκληριδίου επηρεάζει την ικανότητα του παιδιού να βρει το στήθος μετά τον τοκετό, να συλλάβει σωστά τη θηλή και να θηλάσει αποτελεσματικά. Ανάλογα με τη δόση της, αυτές οι επιπτώσεις διαρκούν από λίγες μέρες, έως και λίγες εβδομάδες. Ακόμα, τα κάθε είδους φάρμακα που μειώνουν τον πόνο, μειώνουν και την παραγωγή των δικών σας ενδορφινών: αποτέλεσμα; Αύξηση της δυσφορίας του νεογνού, αύξηση της θερμοκρασίας του ( κάτι που μπορεί να το στείλει για παρακολούθηση και να αναβάλλει κι άλλο το θηλασμό ), μείωση της συναισθηματικής του ανταπόκρισης στη μαμά – και το θηλασμό! Η ενδοφλέβια έγχυση ορού γλυκόζης για πολλές ώρες, και η συνθετική ωκυτοκίνη, προκαλούν οίδημα μαστών στη μητέρα με αποτέλεσμα πόνο και αδυναμία σύλληψης της θηλής από το νεογνό ( φανταστείτε το νεογνό να προσπαθεί να θηλάσει ένα φουσκωμένο μπαλόνι! ) Παράλληλα, οι ουσίες αυτές προκαλούν υπογλυκαιμία και απώλεια βάρους στο νεογνό. Ένα μωρό με υπογλυκαιμία είναι υποψήφιο για χορήγηση αγελαδινού γάλακτος! Η έλλειψη κίνησης και αλλαγής στάσεων (οι περισσότερες επίτοκες είναι «δεμένες» στις ζώνες και καθισμένες ή ξαπλωμένες στο κρεβάτι καθ’ όλη τη διάρκεια του τοκετού!), επιβραδύνουν την εξέλιξη του τοκετού και δυσκολεύουν την κάθοδο του μωρού, διότι δεν εκμεταλλεύονται την βαρύτητα. Οι περισσότεροι μαιευτήρες έχουν εμμονή με το ρολόι, και αν ο τοκετός δεν προχωρά γρήγορα, τείνουν να επέμβουν. Πώς; Με πρόκληση ( κολπικό υπόθετο μισοπροστόλης ή τεχνητή ωκυτοκίνη ). Η πρόκληση φέρνει πόνο, ο πόνος επισκληρίδιο, η επισκληρίδιος επιβράδυνση του τοκετού και μετά πολύ πιθανό είναι να ακολουθήσει περινεοτομή, βεντούζα ή καισαρική. Ο πόνος όλων αυτών των επεμβάσεων αποτρέπει τη μαμά από το να θηλάσει: δεν μπορεί να κάτσει, ο φλεβοκαθετήρας δεν της επιτρέπει να πιάσει σωστά το μωρό της, η τομή πονά κάθε φορά που το ακουμπά πάνω της… Μαμά και μωρό νιώθουν για πολύ ώρα μετά ναρκωμένοι και κοιμούνται, χάνοντας το «παράθυρο» του peak των θηλαστικών κινήσεων του νεογνού. Η έναρξη της γαλουχίας καθυστερεί κι άλλο, κι εν τω μεταξύ το μωρό είναι πιθανό να παρακολουθείται και να πάρει ξένο γάλα. Υπάρχει όμως ελπίδα! Να αφήσουμε τη φύση να πάρει το δρόμο της. Ο τοκετός οφείλει να αρχίσει αυθόρμητα. Το μωρό ξέρει πότε είναι έτοιμο να βγει, και ένα μωρό 37 ή 38 εβδομάδων που γεννιέται με καισαρική ή πρόκληση, είναι ανώριμο να γεννηθεί και θα δυσκολευθεί επιπλέον στο να μάθει να θηλάζει και να αναπνέει μαζί. Η φυσική εξέλιξη του τοκετού επιτρέπει στη μητέρα να παράγει μόνη της ωκυτοκίνη – τόση όση μπορεί να αντέξει! Ακόμα και κατά τη διαστολή του τραχήλου και το «τέντωμα» του περινέου, ειδικοί υποδοχείς στις περιοχές αυτές ανεβάζουν κι άλλο τα επίπεδα της ωκυτοκίνης. Η ωκυτοκίνη σπρώχνει το μωρό έξω μέσω των συστολών, αλλά σπρώχνει και το πρωτόγαλα έξω, για να θηλάσει το νεογνό. Μόλις η μαμά αντικρύσει το νεογέννητό της, το πάρει αγκαλιά ( skin to skin contact ), κι ακόμα περισσότερο όταν ακούσει το κλάμα του, ένα κύμα ωκυτοκίνης την κατακλύζει! Η μήτρα της συσπάται (προστατεύεται & από τις αιμορραγίες δηλαδή! ) και οι ενδορφίνες πλημμυρίζουν μαμά και μωρό για να ξεχαστεί ο πόνος. Οι δυό τους κοιτάζονται: είναι η αρχή μιας ιστορίας αγάπης! Κρατήστε το μωρό σας όσο περισσότερο κοντά σας μπορείτε. Πλέον η τακτική του rooming-in είναι διαδεδομένη στα περισσότερα μαιευτήρια. Η επαφή του νεογνού με το δέρμα της μαμάς, το βαθύ κοίταγμα μεταξύ τους και το χάδι, είναι οι καλύτερες βάσεις για να ξεκινήσει ο θηλασμός και να συνεχιστεί με επιτυχία… Τσακίρη Δέσποινα, Μαία/ IBCLC Μέλος της Ελληνικής Ψυχοπροφυλακτικής Εταιρείας Σύμβουλος για την Ψυχική Υγεία της Μητέρας και του Παιδιού
0 Comments
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει επαφή δέρμα-με-δέρμα (skin-to-skin) των νεογέννητων πάνω στο στήθος της μαμάς τους, αμέσως μετά τη γέννηση και τουλάχιστον για μία ώρα. Συμπληρώνει δε, πως ο πρώτος θηλασμός του μωρού θα πρέπει να λαμβάνει χώρα μέσα στα 30 πρώτα λεπτά γέννησης, ακόμα και στη περίπτωση που έλαβε χώρα καισαρική τομή, τονίζοντας πως ένα εκατομμύριο ζωές νεογέννητων θα σώζονταν αν ακολουθούνταν παντού μια τέτοια τακτική. Μάλιστα, προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί ένα μαιευτήριο ως «Φιλικό Προς Τα Βρέφη», είναι να ασκεί αυτήν την πρακτική σε όλα τα νεογέννητα μωρά (4=ο Βήμα, 10 βήματα για να γίνει ένα μαιευτήριο Φιλικό Προς τα Βρέφη) https://www.unicef.gr/unicef-product-list.php).
Γιατί είναι λοιπόν τόσο σημαντική αυτή η επαφή? Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά και σημαντικά: Α) Ξεκινά ομαλά η γαλακτοφορία. Η επαφή δέρμα-με-δέρμα προάγει την παραγωγή ωκυτοκίνης, μία από τις σημαντικότερες ορμόνες που προάγουν το θηλασμό. Η ωκυτοκίνη ευθύνεται για το milk ejection reflex, δηλαδή για την εκροή του μητρικού γάλακτος. (http://www.who.int/elena/titles/early_breastfeeding/en/) Β) Το δέρμα του μωρού πρωτο-αποικίζεται με τα καλά μικρόβια της μαμάς του: είναι το πρώτο βήμα για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού του συστήματος (σε συνδυασμό με τα αντισώματα που θα πάρει δια της πεπτικής οδού από το γάλα της μαμάς του – ειδικότερα το πρωτόγαλα). (http://evehealth.com.au/2014/07/21/magic-skin-skin-contact-healthy-term-newborns/) Γ) Το απαλό δέρμα της μαμάς και ο χτύπος της καρδιάς της ηρεμούν το μωρό, προάγοντας την καλύτερη θερμορρύθμιση του νεογέννητου που μόλις έχει βγει στον «κρύο» κόσμο (η θερμοκρασία μέσα στη μήτρα είναι 36-37 βαθμοί Κελσίου = η θερμοκρασία σώματος). Η καλύτερη θερμοκοιτίδα είναι η μαμά, εξού και η τεχνική Cangaroo Care η οποία εφαρμόζεται στις Μονάδες Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών σε πρόωρα βρεφάκια. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4291124/), (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2818078/) Δ) Ενισχύεται η δημιουργία του πρωταρχικού δεσμού μητέρας-μωρού, ενός δεσμού που προάγεται και από την βλεμματική επαφή των δύο, και αποτελεί τη βάση τόσο για τη μελλοντική συναισθηματική ανάπτυξη του βρέφους, όσο και για την έναρξη της μητρικής ενασχόλησης της γυναίκας με το μωρό της. Έρευνες δείχνουν πως οι μητέρες των οποίων τα βρέφη απομακρύνθηκαν μετά τη γέννησή τους, εμφανίζουν κατάθλιψη και αισθήματα αποστασιοποίησης από τα μωρά τους. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4235060/) Ε) Η επαφή δέρμα-με-δέρμα και η συνεπαγόμενη παραγωγή ωκυτοκίνης, βοηθά στην ευκολότερη γέννηση του πλακούντα και στη μείωση του απωλεσθέντος αίματος λόγω αποκόλλησης του – άρα και στη μείωση των μεταγεννητικών αιμορραγιών. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26277824) Η επαφή δέρμα-με-δέρμα συνεχίζεται και μετά την έξοδο από το μαιευτήριο, καθώς ενισχύει την παραγωγή γάλακτος και το ανοσοποιητικό σύστημα των μωρών. Οι μάρσιποι και τα wrap είναι οι καλύτεροι σύμμαχοί σας στη εφαρμογή αυτής της πολύτιμης πρακτικής! Συμβουλευτείτε τη Μαία σας για την εφαρμογή και τη χρήση τους! Μύθος
Ο θηλασμός πρέπει να διακόπτεται μέχρι να υποχωρήσει ο ίκτερος. Αλήθεια Σχεδόν ποτέ δε χρειάζεται να σταματήσει ο θηλασμός εξαιτίας του ίκτερου. Όχι μόνο δεν είναι απαραίτητο, αλλά δεν είναι και καλό για το μωρό. Η διακοπή του θηλασμού ακόμη και για μία μέρα μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη διακοπή του θηλασμού και άλλα προβλήματα. Γιατί τα νεογέννητα μωρά παθαίνουν συχνά ίκτερο; Η χολερυθρίνη είναι μία χρωστική που σχηματίζεται στο σώμα μας φυσιολογικά κατά την καταστροφή των ερυθροκυττάρων του αίματος και το μεταβολισμό της αιμοσφαιρίνης που περιέχουν. Αυτή η χρωστική όταν η συγκέντρωσή της στο αίμα ξεπερνά κάποιο όριο κάνει τα νεογέννητα μωρά να φαίνονται κίτρινα. Επειδή είναι λιπο-διαλυτή (δηλαδή διαλύεται μόνο σε λίπος), το σώμα για να την αποβάλλει πρέπει να τη μετατρέψει σε υδατο-διαλυτή. Αυτή η διαδικασία γίνεται στο ήπαρ (συκώτι) και έτσι αποβάλλεται στο έντερο ενώ ένα μικρό ποσοστό επαναρροφάται φυσιολογικά και πάλι μέσα στο σώμα (εντερο-ηπατική κυκλοφορία). Η λιπο-διαλυτή χολερυθρίνη ονομάζεται και έμμεση ή ασύζευκτη ενώ η υδατο-διαλυτή της μορφή άμεση ή συνεζευγμένη. Φυσιολογικά τα νεογέννητα έχουν μεγαλύτερη μάζα ερυθροκυττάρων σε σχέση με τους ενήλικες και τα ερυθροκύτταρα τους έχουν μικρότερο χρόνο ζωής με αποτέλεσμα να δημιουργείται μεγαλύτερο φορτίο χολερυθρίνης. Ταυτόχρονα το ήπαρ (συκώτι) των νεογνών είναι σχετικά ανώριμο και δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στο μεταβολισμό της χολερυθρίνης τις πρώτες ημέρες ζωής. Αυτοί οι παράγοντες ευθύνονται κυρίως για την εμφάνιση του φυσιολογικού νεογνικού ικτέρου. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν σε ακόμη μεγαλύτερη αύξηση της χολερυθρίνης όπως σε περιπτώσεις όπου το μωρό γεννιέται πρόωρα, σε ασυμβατότητα της ομάδας αίματος ανάμεσα στη μητέρα και το μωρό, και σε πολλές άλλες παθολογικές καταστάσεις (λοιμώξεις, υποθυρεοειδισμός, μεταβολικά νοσήματα και άλλα). Σε αυτές τις περιπτώσεις μιλάμε για παθολογικό νεογνικό ίκτερο και πρόκειται κυρίως για αμέσου τύπου υπερχολερυθριναιμία. Επειδή σε αρκετές περιπτώσεις φυσιολογικού νεογνικού ικτέρου μπορεί να συνυπάρχουν και παθολογικά αίτια, στη σύγχρονη βιβλιογραφία υπάρχει η τάση να καταργηθούν οι όροι παθολογικός και φυσιολογικός και τείνει να επικρατήσει ο όρος νεογνικός ίκτερος ή νεογνική υπερχολερυθριναιμία. Ένας άλλος μηχανισμός που αναφέρθηκε ήδη είναι η εντερο-ηπατική κυκλοφορία. Σε μερικά μωρά συμβαίνει αυξημένη εντεροηπατική κυκλοφορία επειδή το έντερό τους δεν έχει καλή κινητικότητα και δεν κάνουν αρκετές κενώσεις. Παραδείγματα αποτελούν τα νεογέννητα με υποθυρεοειδισμό, απόφραξη του εντέρου και άλλα προβλήματα. Τα μωρά που δε θηλάζουν αρκετά συχνά, ή δε θηλάζουν αρκετά (όπως συμβαίνει πολύ συχνά στα μαιευτήρια όπου δίνεται λανθασμένη οδηγία για περιορισμό του θηλασμού σε 10 λεπτά ανά γεύμα και θηλασμό ανά τρίωρο) δεν κάνουν αρκετές κενώσεις με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν από ίκτερο. Αυτός ο τύπος ίκτερου εμφανίζεται συνήθως τις πρώτες 2-4 ημέρες και ονομάζεται ίκτερος σχετιζόμενος με μητρικό θηλασμό. Πιο ορθά όμως, ο Dr. Newman τον αποκαλεί ίκτερο από μη αρκετό μητρικό γάλα. Έτσι πολλοί πιστεύουν ότι συχνά τα νεογέννητα παθαίνουν ίκτερο τις πρώτες ημέρες της ζωής τους από το μητρικό γάλα ενώ αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι παθαίνουν ίκτερο γιατί δεν παίρνουν αρκετό μητρικό γάλα. Αυτά τα μωρά μπορεί να είναι κυριολεκτικά όλη μέρα πάνω στο στήθος της μητέρας τους αλλά να μη θηλάζουν αποτελεσματικά. Για αυτό τα μωρά που έχουν ίκτερο τις πρώτες ημέρες ζωής θα πρέπει να εκτιμώνται από κάποιο έμπειρο σύμβουλο θηλασμού προκειμένου να διευκρινιστεί αν το μωρό θηλάζει αποτελεσματικά. Αν θηλάζει σωστά, ο ίκτερος θα ελαττωθεί τις επόμενες ημέρες. Δεν έχει λοιπόν νόημα να σταματούμε το θηλασμό σε αυτές τις περιπτώσεις. Ούτως ή άλλως το μωρό δε θηλάζει. Το πρόβλημα δεν είναι ο θηλασμός αλλά η έλλειψη θηλασμού. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να διορθώσουμε το θηλασμό. Αν δεν είναι δυνατόν να διορθώσουμε τη στάση και την προσκόλληση του μωρού στο στήθος ή το ίδιο το μωρό δεν είναι ικανό να θηλάσει αποτελεσματικά, τότε είναι σημαντικό η μητέρα να ξεκινήσει να αντλεί γάλα για το μωρό της. Το πρωτόγαλα είναι εξαιρετικό καθαρκτικό και έτσι το μωρό κάνει περισσότερες κενώσεις και αποβάλλει τη χολερυθρίνη. Σπάνια χρειάζεται η χορήγηση συμπληρώματος (βρεφικού γάλατος) στο μωρό. Η διακοπή του θηλασμού σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα να διακοπεί ο θηλασμός πριν τον πρώτο μήνα ζωής. Η συνέχιση του θηλασμού σε παιδιά με ίκτερο που κάνουν φωτοθεραπεία δε σχετίζεται με αυξημένη πιθανότητα επιπλοκών. Έχει παρατηρηθεί ότι τα παιδιά που θηλάζουν αποκλειστικά και είναι σε φωτοθεραπεία παρουσιάζουν μία μικρή καθυστέρηση στην απάντηση στη φωτοθεραπεία, αλλά η συνολική διάρκεια της φωτοθεραπείας δε διαφέρει σε σχέση με αυτά που παίρνουν συμπληρώματα [Paediatr Child Health 2007;12(5):1B-12B]. Ο ίκτερος από μητρικό γάλα είναι ένας άλλος συχνός τύπος ίκτερου που εμφανίζεται μετά την πρώτη εβδομάδα ζωής και συνήθως η χολερυθρίνη αυξάνεται μέχρι τη 2η εβδομάδα ζωής (έως 15-25 mg/dl) και παραμένει σε υψηλά επίπεδα για άλλες δύο εβδομάδες ως παρατεινόμενος ίκτερος (με αύξηση της εμμέσου χολερυθρίνης) και στη συνέχεια υποχωρεί. Παρατεινόμενος ίκτερος παρατηρείται σε ποσοστό 20-30% των μωρών που θηλάζουν και μπορεί να διαρκέσει και 3 μήνες μετά τη γέννηση. Η διάγνωση μπαίνει εξ’ αποκλεισμού, εφόσον είμαστε σίγουροι ότι το μωρό τρέφεται σωστά και καταπίνει μητρικό γάλα κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Αυτός ο ίκτερος δεν είναι επικίνδυνος για το μωρό. Αντίθετα, σε αυτές τις περιπτώσεις η χολερυθρίνη μάλλον κάνει καλό προστατεύοντας από επικίνδυνες οξειδωτικές ουσίες. Θα πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι η αμέσου τύπου υπερχολερυθριναιμία χρήζει περαιτέρω διερεύνησης γιατί υποκρύπτει παθολογικά αίτια. Η γαλακτοζαιμία για παράδειγμα είναι σπάνιο μεταβολικό σύνδρομο που μπορεί να εμφανιστεί με υπερχολερυθριναιμία αμέσου τύπου. Στις περιπτώσεις αυτές το σώμα δε μπορεί να μεταβολίσει τη γαλακτόζη, που υπάρχει στο γάλα, με αποτέλεσμα να συσσωρεύεται στο σώμα και να προκαλεί βλάβες. Αυτός είναι και ένας από τους πολύ λίγους λόγους που αντενδείκνυται ο μητρικός θηλασμός. Αυτό που πρέπει να καταλάβουν πολλοί -και ακούγεται ειρωνικό να πρέπει να πειστεί κανείς ότι ο μητρικός θηλασμός αποτελεί το φυσιολογικό και φυσικό τρόπο σίτισης των βρεφών. Στα αποκλειστικά θηλάζοντα βρέφη, με καλή πρόσληψη βάρους ένα ποσοστό έχουν ίκτερο και αυτό είναι φυσιολογικό! Αντίθετα, θα πρέπει να ανησυχούμε για τα βρέφη που πίνουν συμπλήρωμα και δεν έχουν ίκτερο. Το θηλάζον βρέφος πρέπει να είναι το αναμενόμενο μοντέλο και όχι αυτό που πίνει ξένο γάλα (Dr. Newman). Για το λόγο αυτό δε χρειάζεται να διακόπτουμε το θηλασμό για 24-48 ώρες όπως πολλοί προτείνουν για να επιβεβαιώσουμε τη διάγνωση. Μάλιστα και πάλι ο Dr. Newman με το σκωπτικό του ύφος προτείνει το εξής: Δε θα έπρεπε να ανησυχούμε για το ικτερικό βρέφος που θηλάζει αλλά αντίθετα θα έπρεπε να λέμε στη μητέρα που δε θηλάζει το παιδί της και που δεν είναι ικτερικό «Η χολερυθρίνη του παιδιού σου είναι πολύ χαμηλή. Μάλλον δεν είναι επικίνδυνο, αλλά για να είμαστε σίγουροι ότι το ξένο γάλα τη κρατά σε χαμηλά επίπεδα, θα ήθελα να θηλάσεις το παιδί σου για λίγες ημέρες, έτσι ώστε τα επίπεδα της χολερυθρίνης να αυξηθούν στο φυσιολογικό». Τι κρίμα που ποτέ δε θα συμβεί κάτι τέτοιο! Βιβλιογραφία
|
AuthorΔέσποινα Τσακίρη IBCLC Μαία : Ψυχοπροφυλακτική / Θηλασμός / Yoga Εγκυμοσύνης / Φυσικός Τοκετός Τηλ: 6932737078 Archives
September 2018
Categories |
RSS Feed